Που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος; Πόσο πιο γρήγορα μπορούμε να τρέξουμε στο μέλλον σε σχέση με το 9,58 στα 100 μέτρα του Γιουσέιν Μπολτ ; Και τι είναι αυτό που επηρεάζει το πόσο «γκάζι» έχουμε τη δυνατότητα να πατήσουμε; Υπάρχουν άραγε όρια στην ταχύτητα του ανθρώπινου είδους ή μήπως οι ικανότητές μας είναι απεριόριστες;

Αναρωτηθήκατε ποτέ πόσο γρήγορα μπορεί να τρέξει ο άνθρωπος; Είναι ενδιαφέρον να σκεφτόμαστε τις δυνατότητες του σώματος, ειδικά όταν πρόκειται για σωματικά κατορθώματα: όπως η εκπληκτική άρση θανάτου (deadlift) 1.102 κιλών του Εντι Χολ και το τρομερό 100άρι των 9,58 δευτερολέπτων του Γιουσέιν Μπολτ. Μήπως όμως οδηγούμαστε σε μία πορεία στο τέλος της οποίας, οι αθλητικές επιδόσεις θα φτάσουν στα όριά τους, κάτι που θα σημάνει και το τέλος των ρεκόρ; Ειδικά για αγωνίσματα όπως τα 100 μέτρα, τα ρεκόρ μπορεί να μοιάζουν εντυπωσιακά, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Το παγκόσμιο ρεκόρ στα 100 μέτρα το 1912 ήταν 10.06 και έναν αιώνα μετά έχει πέσει λίγα εκατοστά του δευτερολέπτου. Στην πραγματικότητα λοιπόν, ο άνθρωπος δεν έχει καταφέρει να τρέξει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στο παρελθόν παρά τα άλματα στις προπονητικές μεθόδους , τις ειδικές διατροφές , τα συμπληρώματα διατροφής (βλ. ΚΡΕΑΤΙΝΗ , ΠΡΩΤΕΙΝΗ , ΕΙΔΙΚΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ) και τα δεκάδες ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ , αποθεραπείας και αποκατάστασης ( ΜΠΟΤΕΣ ΠΡΕΣΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ , TENS , ΒΕΝΤΟΥΖΕΣ , ΠΙΣΤΟΛΙ ΜΑΣΑΖ – MASSAGE GUN )που αυξάνουν την αποθεραπεία και επιτρέπουν περισσότερες και πιο έντονες προπονήσεις (ακόμα και συχνή διπλή προπόνηση ) και ένα σωρό άλλα πράγματα.

Ο Γκρεγκ Γουάιτ, καθηγητής Αθλητικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο «John Μoores» του Λίβερπουλ, δημιούργησε ένα μαθηματικό μοντέλο για την εξέλιξη των ρεκόρ στο μέλλον, με βάση τη διαχρονική πορεία των επιδόσεων. Το εν λόγω μοντέλο στηρίχθηκε στην έρευνα που έκανε πέρυσι το Ινστιτούτο Αθλητισμού της Γαλλίας, στην οποία αναφέρεται ότι το 2060 τα ρεκόρ θα πιάσουν ταβάνι και δεν θα μπορούν πλέον να γίνουν καλύτερες επιδόσεις. Στην έρευνα είχε γίνει ανάλυση όλων των παγκοσμίων ρεκόρ από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896. Σύμφωνα με την έρευνα, το 1896 οι αθλητές είχαν καταφέρει να πιάσουν το 75% των μέγιστων ανθρωπίνων δυνατοτήτων, ενώ το 2008 οι αθλητές είχαν φτάσει στο 99%. Η εκτίμηση των ερευνητών είναι ότι ως το 2027 το 50% των αθλητών που θα παίρνουν μέρος σε μια διοργάνωση, θα έχει πλέον καταφέρει να πιάσει το 100%, με το σύνολο των αθλητών να το επιτυγχάνει το 2060, οπότε και δεν θα μπορούν να γίνουν πλέον άλλα ρεκόρ.

Μέχρι σήμερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι ο βασικός περιοριστικός παράγοντας της ταχύτητας, είναι οι δυνάμεις που δέχονται τα κάτω άκρα τη στιγμή που ακουμπούν στο έδαφος. Ωστόσο μία νέα έρευνα φαίνεται να διαψεύδει αυτή την υπόθεση και δείχνει ότι ο περιοριστικός παράγοντας είναι η ταχύτητα με την οποία συσπώνται οι μύες. Η ομάδα του Δρ. Πίτερ Ουέιαντ στο «Southern Methodist University» του Τέξας εξέτασε αυτή την υπόθεση, χρησιμοποιώντας έναν ειδικό κυλιόμενο διάδρομο με συσκευές μέτρησης της δύναμης. Διαπιστώθηκε ότι οι δυνάμεις που μπορούν να δεχτούν τα πόδια, ήταν πολύ μεγαλύτερες από ό,τι είχε εκτιμηθεί παλαιότερα. Συγκεκριμένα, οι δυνάμεις που αναπτύσσονταν όταν ο εξεταζόμενος πήδαγε «κουτσό» με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα, ήταν 30% μεγαλύτερες από ό,τι αν έτρεχε κανονικά με τη μέγιστη ταχύτητα.

Τα αποτελέσματα των πειραμάτων έδειξαν ότι τα ανθρώπινα πόδια έχουν ελάχιστο χρόνο να ασκήσουν δύναμη στο έδαφος, αφού το ακουμπούν μόνο για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου. Σε κορυφαίους αθλητές, ο χρόνος για τον οποίο το πέλμα διατηρεί την επαφή με το έδαφος, είναι περίπου ένα δέκατο του δευτερολέπτου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μέγιστη δυνατή ταχύτητα εξαρτάται από το πόσες μυικές ίνες στα πόδια προλαβαίνουν να συσπαστούν μέσα σε αυτό το ελάχιστο χρονικό διάστημα.

ΠΟΣΟ ΓΡΗΓΟΡΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΡΕΞΕΙ Ο ΜΕΣΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ;

Ωστόσο, αυτά τα εντυπωσιακά επιτεύγματα απέχουν πολύ από το φυσιολογικό. Τι ισχύει για τον μέσο άνθρωπο που δεν έχει τις προπονητικές ικανότητες —ή τη γενετική σύνθεση— ενός παγκόσμιου πρωταθλητή; Κι όμως, ακόμα και η μέση ανθρώπινη ταχύτητα τρεξίματος μπορεί να εκπλήξει. Σύμφωνα με μια μελέτη του «RunRepeat» που βασίζεται σε περισσότερα από 34 εκατομμύρια αποτελέσματα αγώνων, οι μέσοι χρόνοι τρεξίματος είναι περίπου:

• 35 λεπτά για 5Κ
• 62 λεπτά για 10Κ
• 134 λεπτά για ημιμαραθώνιο
• 266 λεπτά για έναν κανονικό μαραθώνιο

Να σημειωθεί πάντως ότι τα στοιχεία αυτά συλλέγονται από αποτελέσματα αγώνων. Ακριβώς επειδή ένας δρομέας τρέχει έναν αγώνα, δεν σημαίνει ότι αγωνίζεται ή τρέχει όσο πιο γρήγορα μπορεί. Πολλοί δρομείς θα τρέξουν για διασκέδαση ή θα τρέξουν για να βοηθήσουν στον ρυθμό ενός φίλου ή ως τρέξιμο προπόνησης.

ΠΟΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΓΙΣΤΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ;

Οποιοιδήποτε αριθμοί σχετικά με τη μέγιστη ταχύτητα τρεξίματος των ανθρώπων είναι κυρίως εικασίες. Επειδή ο Γιουσέιν Μπολτ κατέχει τον τίτλο του κορυφαίου δρομέα του κόσμου, είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι η τελική του ταχύτητα είναι τόσο γρήγορη (43,45 χλμ./ ώρα), όσο μπορούν να διανύσουν οι άνθρωποι (μέχρι να καταρριφθεί αυτό το ρεκόρ, φυσικά). Αναπόφευκτα, οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τον τζαμαϊκανό σπρίντερ ως σημείο αναφοράς. «Ο μέσος όρος της ταχύτητας που έφτασε ο Μπολτ όταν έτρεξε τα 100 μέτρα σε 9,58 δευτερόλεπτα, ήταν 37 χιλιόμετρα», λέει ο Κρεγκ Γουίλιαμς από τη Σχολή Αθλητικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ. «Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι από τα 60 μέτρα έως τα 80 μέτρα ο μέσος όρος του ήταν 44 χιλιόμετρα».

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι το ανθρώπινο σώμα είναι κατασκευασμένο να φθάσει τα 55-65 χιλιόμετρα. Ωστόσο, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να είναι ικανοί να τρέχουν με ταχύτητες ίσως λίγο παραπάνω από τα 65 χλμ./ ώρα. Είναι ταχύτητα τόσο γρήγορη, όσο η κίνηση σε πολλούς αυτοκινητόδρομους! Συγκεκριμένα, μελέτη του 2010, χρησιμοποίησε μοντέλα υπολογιστών, για να δείξει ότι με βάση τα κιλά δύναμης που μπορούν να αντέξουν οι ανθρώπινες μυϊκές ίνες πριν συσπαστούν, οι πιο γρήγοροι άνθρωποι στον κόσμο μπορεί να μην τρέχουν τόσο γρήγορα, όσο μπορούν στην πραγματικότητα. Βέβαια, τα μοντέλα υπολογιστών είναι εντελώς θεωρητικά. Επομένως, προς το παρόν, θα μείνουμε στο γνωστό παγκόσμιο ρεκόρ του Μπολτ.

Ως παράπλευρη σημείωση, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να είμαστε ακόμα πιο γρήγοροι, μόνο αν αρχίσουμε να τρέχουμε στα τέσσερα!

ΤΙ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΡΕΞΙΜΑΤΟΣ

Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν το πόσο γρήγορα μπορούμε να τρέξουμε και η ταχύτητα τρεξίματος μπορεί να αλλάζει από μέρα σε μέρα. Μερικά πράγματα που την επηρεάζουν την ταχύτητά είναι:

• Η προσπάθεια/ συγκέντρωση
• Τα παπούτσια
• Τα παραπανίσια κιλά
• Το έδαφος
• Οι καιρικές συνθήκες
• Η κατάσταση ενυδάτωσης
• Ο καλός ύπνος
• Το είδος προπόνησης
• Η εμπειρία
• Γενετικοί και φυσικοί παράγοντες (όπως το μήκος των ποδιών)
• Ακόμη και η διάθεση

ΠΩΣ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΟΥΜΕ ΝΑ ΤΡΕΞΟΥΜΕ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΑ

Οι ικανότητές ενός δρομέα καθορίζονται εν μέρει από τη γενετική, αλλά ακόμη και εκείνοι που αισθάνονται ότι οι πιθανότητες είναι εναντίον τους, μπορούν να γίνουν ταχύτεροι, κάνοντας σωστή προπόνηση και επενδύοντας σε κατάλληλο εξοπλισμό τρεξίματος. Το να γίνει κανείς ταχύτερος, απαιτεί πολλή προσπάθεια και αφοσίωση.

Οι ειδικοί αναρωτήθηκαν αν αυτό που μας σταματά από το να τρέξουμε γρηγορότερα, είναι ο χρόνος που το πόδι του βρίσκεται σε επαφή με το έδαφος ή η μέγιστη δύναμη που μπορεί να παράγει. Για να δώσουν απάντηση, μελέτησαν επτά κορυφαίους αθλητές από διάφορα σπορ την ώρα που σπριντάρουν, χοροπηδούν στο ένα πόδι ή που τρέχουν προς τα πίσω, πάνω σε έναν διάδρομο εξοπλισμένο με αισθητήρες.

Διαπίστωσαν λοιπόν ότι ο μόνος τρόπος να αυξήσουν την ταχύτητα, είναι να παράγουν δύναμη πιο γρήγορα τη στιγμή που το πόδι ακουμπά στο έδαφος. Για να γίνει αυτό, πρέπει να αυξηθεί η ταχύτητα της συστολής των μυϊκών ινών, ώστε να παράγουν περισσότερη ισχύ. Αν τα καταφέρουν, θα αναπτύσσουν ταχύτητες 55-65 χλμ. την ώρα.

Φυσικά, ρόλο παίζει και ο κορμός. Πρέπει το σώμα να είναι σε ορθή θέση, όσο τρέχει ο άνθρωπος, ενώ μεγάλη σημασία έχει και η κίνηση των χεριών. Επίσης, ο σπρίντερ πρέπει να κρατά σταθερό το κεφάλι. Ακόμα ένα σημαντικό στοιχείο είναι το σχήμα του σώματος. Ο Μπολτ, με ύψος 1,98 μέτρα, είναι ασυνήθιστα ψηλός για σπρίντερ. Είναι χαρακτηριστικό όμως ότι όσο περνούν τα χρόνια, οι δρομείς μικρών αποστάσεων γίνονται πιο μεγαλόσωμοι και ψηλότεροι. Τα τελευταία 100 χρόνια οι κορυφαίοι σπρίντερ ψήλωσαν κατά 16 εκατοστά, ενώ ο γενικός πληθυσμός μόλις 5 εκατοστά.

Ο Μπολτ έχει τρέξει τα 100 μέτρα σε 9,58 δευτερόλεπτα, αλλά ένα τσιτάχ σε 5,8 δευτερόλεπτα. Ο ίδιος αθλητής έχει τρέξει τα 200 μέτρα σε 19,19 δευτερόλεπτα, αλλά το τσιτάχ σε 6,9 δευτερόλεπτα. Αναμφίβολα απέχουμε πάρα πολύ από το να γίνουμε το ταχύτερο πλάσμα στην ξηρά. Ωστόσο, η εξελικτική δυνατότητα του ανθρώπου μοιάζει, αν όχι απεριόριστη, τουλάχιστον να έχει τεράστια περιθώρια, τα οποία ακόμα και οι επιστήμονες ίσως να μην έχουν ακόμα κατανοήσει…


Από τη συντακτική ομάδα του Physiomart.gr
Επιμέλεια κειμένου, Γιώργος Καραμάνος