Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), οι καρδιακές παθήσεις είναι μία από τις μεγαλύτερες επιδημίες στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και γενικά στον ανεπτυγμένο κόσμο:

  • "Περίπου 610.000 άνθρωποι πεθαίνουν από καρδιακές παθήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο - είναι 1 στους 4 θανάτους.
  • Οι καρδιακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Περισσότεροι από τους μισούς θανάτους λόγω καρδιακών παθήσεων το 2009 ήταν σε άνδρες.
  • Η στεφανιαία νόσος είναι ο πιο κοινός τύπος καρδιακής νόσου, σκοτώνοντας πάνω από 370.000 άτομα ετησίως.
  • Κάθε χρόνο περίπου 735.000 Αμερικανοί παθαίνουν καρδιακή προσβολή. Από αυτούς, οι 525.000 το παθαίνουν πρώτη φορά και 210.000 συμβαίνουν σε άτομα που έχουν ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή ξανά στο παρελθόν. "1

Η βασική θεραπεία των καρδιακών παθήσεων είναι η χειρουργική επέμβαση ανοιχτής καρδιάς και το bypass στεφανιαίας αρτηρίας στις  Ηνωμένες Πολιτείες.2 Ως φυσιοθεραπευτής και ειδικός υγείας μπορεί να δείτε αυτούς τους ασθενείς μετά το χειρουργείο για να τους βοηθήσετε να επιστρέψουν σε κανονική λειτουργία, αλλά και να δημιουργήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής για να αποφύγουν περαιτέρω επιπλοκές με καρδιακές παθήσεις. Είναι όμως η άσκηση και η γυμναστική μια ασφαλής επιλογή για ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε bypass; Ας δούμε τα στοιχεία της έρευνας.

ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΗΣ Η ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΡΔΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ;

Όχι μόνο η άσκηση αποτελεί ένα κρίσιμο συστατικό της καρδιακής αποκατάστασης, αλλά είναι ένα από τους μεγαλύτερους προληπτικούς παράγοντες για την καταπολέμηση της καρδιακής νόσου από τότε που εμφανίζεται.

Περίπου το 80% των θανάτων που σχετίζονται με τη νόσο της στεφανιαίας αρτηρίας (CAD) οφείλονται σε συμπεριφορές, όπως η έλλειψη σωματικής άσκησης , το σωματικό βάρος κτλ. Η τακτική άσκηση μειώνει τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα από καρδιακά νοσήματα :

  • Πιο συγκεκριμένα η γυμναστική αυξάνει τη ζήτηση οξυγόνου από το μυοκάρδιο, δρώντας ως ερέθισμα για την αύξηση της ροής αίματος της στεφανιας και κατά συνέπεια την παροχή οξυγόνου του μυοκαρδίου, η οποία μειώνει το έμφραγμα του μυοκαρδίου και τη στηθάγχη.
  • Αυξάνει τη ροή του αίματος στο αγγειακό σύστημα και βελτιώνει τη λειτουργία των ενδοθηλιακών και στεφανιαίων λείων μυών, ενισχύοντας την αγγειοδιαστολή.
  • Προωθεί την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων, αυξάνοντας έτσι τη ροή του αίματος στο ισχαιμικό μυοκάρδιο και μειώνει την εξέλιξη της στεφανιαίας αθηροσκλήρωσης και της στένωσης. 3

 

Υπάρχουν μερικές προφυλάξεις που πρέπει να λάβετε υπόψη κατά την δημιουργία προγραμμάτων αποκατάστασής.

Ως φυσιοθεραπευτής, είναι σημαντικό να συνεργαστείτε στενά με τον χειρουργό του ασθενούς σας για να βεβαιωθείτε ότι παίρνετε τις  κατάλληλες προφυλάξεις για τουλάχιστον τέσσερις έως έξι εβδομάδες μετά την εγχείρηση. Για παράδειγμα, αμέσως μετά τη διαδικασία, ο γιατρός μπορεί να μην θέλει τον ασθενή να:

  • Σηκώσει περισσότερα από 5 κιλά
  • Πιεστεί ή τραβήξει με τους βραχίονες
  • Φτάσει πίσω από την πλάτη
  • Φτάσει πάνω από το κεφάλι (reach overhead) 4

Διαφορετικοί ασθενείς μπορεί να χρειάζονται διαφορετικές προφυλάξεις, οπότε η επικοινωνία μεταξύ σας και του χειρουργού είναι κρίσιμη για την ασφάλεια των ασθενών.

 

Φυσικοθεραπεία μετά από χειρουργική επέμβαση ανοικτής καρδιάς: Αερόβια άσκηση και άσκηση με αντιστάσεις (βάρη – λάστιχα γυμναστικής)

 

Αμέσως μετά την εγχείρηση, μπορείτε να εκτελέσετε κινητοποίηση, ασκήσεις για αύξηση στο εύρος  κίνησης (Range of Motion) και ασκήσεις αναπνοής με τους ασθενείς σας.5 Η προοδευτική αερόβια άσκηση είναι επίσης σημαντική τόσο στο νοσοκομείο όσο και μετά το εξιτήριο.

"Κατά γενικό κανόνα, οι αερόβιες ασκήσεις που δουλεύουν τους μεγάλος μύες  του κάτω σώματος (δηλαδή οι γοφοί / πόδια) έχουν ρυθμική φύση (π.χ. πεζοπορία και ποδηλασία) και μπορούν να εκτελεστούν σε παρατεταμένο χρονικό διάστημα , 20+ λεπτά). Ξεκινήστε με πολλαπλές (6-8) περιόδους άσκησης μικρής διάρκειας περίπου 3-5 λεπτά κάθε φορά ανά ημέρα. Στη συνέχεια, δουλέψτε σταδιακά μεγαλύτερες περιόδους μειώνοντας όμως την  συχνότητα  ανά  ημέρα. Επιδιώξτε να φτάσετε σε 40-60 λεπτά χωρίς διακοπή με άνετο ρυθμό καθώς προχωράτε στη φάση της ανάκαμψης. "6

Ενώ η αεροβική γυμναστική θέτει τις βάσεις για μια υγιή αποκατάσταση, οι φυσιοθεραπευτές πρέπει επίσης να εντάξουν τις ασκήσεις αντίστασης (πχ με λάστιχα γυμναστικής )  στο πρωτόκολλο αποκατάστασης μετά  από εγχείρηση ανοιχτής καρδιά. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι ασκήσεις αντίστασης (resistance exercise) μπορούν να χρησιμοποιηθούν παράλληλα με την αερόβια άσκηση και «μειώνουν τις επαναλαμβανόμενες καρδιακές προσβολές, αυξάνουν την επιβίωση του ασθενούς, τη φυσική και ψυχοκοινωνική ανεξαρτησία και κατάσταση του  και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του γενικά» 6. Μπορείτε να διαβάσετε και το άρθρο μας (ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕ ΕΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ (ΛΑΣΤΙΧΑ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ)?

 

Ας δούμε όμως τα ερευνητικά στοιχεία που συνηγορούν στο ότι η άσκηση με αντιστάσεις βοηθάει στα πρωτόκολλά καρδιακής αποκατάστασης.

 

Για να αποδειχθούν τα οφέλη της άσκησης με αντιστάσεις στους ασθενείς που έκαναν επέμβαση ανοικτής καρδιάς, μία μελέτη αξιολόγησε τις επιδράσεις της άσκησης αντίστασης (εφαρμόστηκε νωρίς μετά από bypass) στη λειτουργική ικανότητα και πνευμονική λειτουργία.7

Οι συμμετέχοντες στη μελέτη χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: μια ομάδα ελέγχου πραγματοποίησε διαφραγματικές ασκήσεις αναπνοής, υποβοηθούμενες-παθητικές και ενεργητικές ασκήσεις για τα ανώ και κάτω άκρα, ενώ μια ομάδα πραγματοποίησε διαφραγματικές αναπνευστικές ασκήσεις, και ενεργητικές ασκήσεις με αντιστάσεις για τα άνω και κάτω άκρα.

"Οι ασκήσεις με αντιστάσεις περιλάμβαναν  ασκήσεις για τα άνω άκρα (δικέφαλους και τρικέφαλους) και ασκήσεις με βαράκια αστραγάλου  για τα κάτω άκρα (τετρακέφαλοι) με τον ασθενή σε θέση  Fowler 45, κατά τη διάρκεια της άμεσης μετεγχειρητικής περιόδου, ενώ στη συνέχεια ο ασθενής καθόταν στο κρεβάτι με ελεύθερα τα κάτω άκρα και εκτελώντας εναλλασσόμενες εκτάσεις γόνατος. Η προπόνηση αποτελούταν από τρία σετ των δέκα επαναλήψεων για κάθε μυϊκή ομάδα »7.

Βασικά ευρήματα αυτής της μελέτης περιλάμβαναν:

  • Ο χρόνος διασωλήνωσης και η διάρκεια παραμονής στη ΜΕΘ και το νοσοκομείο δεν ήταν σημαντικά διαφορετικές μεταξύ των ομάδων.
  • Και στις δύο ομάδες παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της FVC (forced vital capacity -βιαίως εκπνεόμενη ζωτική χωρητικότητα ), του βιαίως εκπνεόμενου όγκου (FEV1 – forced expiratory volume) στο πρώτο δευτερόλεπτο και της μέγιστης εκπνευστικής ροής (expiratory flow) κατά το εξιτήριο από το νοσοκομείο εν συγκρίσει με τις προεγχειρητικές τιμές.
  • Τα άτομα της ομάδας ελέγχου παρουσίασαν σημαντική μείωση στην προβλεπόμενη απόσταση σε δοκιμή βάδισης έξι λεπτών, ενώ η ομάδα παρέμβασης (που εφάρμοσε ασκήσεις με αντιστάσεις) διατήρησε την προβλεπόμενη απόσταση.
  • Η άσκηση αντίστασης δεν είχε καμία επίδραση στην πνευμονική λειτουργία της ομάδας παρέμβασης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου.7

Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι "η άσκηση αντίστασης, που εφαρμόζεται νωρίς, μπορεί να προάγει τη διατήρηση της λειτουργικής ικανότητας σε ασθενείς με bypass, χωρίς να έχει αντίκτυπο στην πνευμονική λειτουργία σε σύγκριση με τη συμβατική φυσική θεραπεία".

 

Μετάφραση από άρθρο του www.therabandacademy.comThe Best Way to Prescribe Resistance Exercises During Cardiac Rehabαπό την Rebecca Moore Feb 8, 2019

Sources:

  1. https://www.cdc.gov/heartdisease/facts.html
  2. https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/coronary-artery-bypass-grafting
  3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4366344/
  4. https://www.verywellhealth.com/sternal-precautions-2696084
  5. https://www.omicsonline.org/physical-therapy-treatment-after-cardiac-surgery-a-national-survey-of-practice-in-greece-2155-9880.S7-004.php?aid=14279
  6. https://drbillsukala.com/tips-for-safe-exercise-after-open-heart-surgery/
  7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4762553/
  8. http://blog.performancehealthacademy.com/2011/12/15/announcing-the-new-thera-band®-resistance-intensity-scale-for-exercise-rise/