Τι είναι η ΡΗΞΗ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ (ACL) συνδέσμου στο γόνατο; Πώς θα καταλάβουμε ότι μας συνέβη και με ποιον τρόπο θα πρέπει να γίνει η αποκατάσταση του προβλήματος; Σε ποιες περιπτώσεις οι ειδικοί συνιστούν συντηρητική αντιμετώπιση και πότε είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση, η οποία θα ακολουθηθεί από 9 μηνών αποκατάσταση.

Βρίσκεσαι σε φόρμα. Είσαι στα καλύτερά σου και έχεις πάρει φόρα. Σε όποιο άθλημα και να «παιδεύεσαι», απολαμβάνεις και ονειρεύεσαι μεγαλεία. Ή έστω απλά μπορεί να είσαι ένας απλός αθλητής που παίζει σε ένα τσιμεντένιο γηπεδάκι μπάσκετ, μπάλα στο 5x5, να κάνεις σκι ή να απολαμβάνεις τα προγράμματά σου στο γυμναστήριο. Και κάπου εκεί ακούγεται στο γόνατο ένα «κρακ», ένα «ποπ», ένας άσχημος θόρυβος. Καταλαβαίνεις ότι κάτι κακό συνέβη. Και η αλήθεια είναι ότι από τη στιγμή που η διάγνωση δείχνει ότι έχεις υποστεί ρήξη πρόσθιου χιαστού (ACL), τότε πρέπει να πάρεις μία βαθιά ανάσα και να παλέψεις για το επόμενο διάστημα της ζωής σου. 

Ανάλογα με τη σοβαρότητα του τραυματισμού ACL, η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ,ανάπαυση και αποκατάσταση, που θα σε βοηθήσουν να ανακτήσετε τη δύναμη και τη σταθερότητα ή χειρουργική επέμβαση, ώστε να αποκαταστήσετε τον… σχισμένο σύνδεσμο, η οποία ακολουθείται από μακρά περίοδο αποκατάστασης. Βέβαια, σε επίπεδο σχετικής πρόληψης, ένα κατάλληλο πρόγραμμα εκπαίδευσης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου τραυματισμού από ACL.

ΣΗΜΑΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ACL

  • Μία δυνατή αίσθηση "ποπ", ένας ήχος από το γόνατο
  • Έντονος πόνος και αδυναμία συνέχισης της δραστηριότητας
  • Γρήγορο και μεγάλο πρήξιμο
  • Απώλεια εύρους κίνησης
  • Μία περίεργη αίσθηση αστάθειας

 

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΗΞΗ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ

* Ο πρόσθιος χιαστός είναι ένας από τους τέσσερις συνδέσμους που συγκρατούν το γόνατο και που παρέχει σταθεροποίηση για την άρθρωση του γόνατος!

  • Η ρήξη πρόσθιου χιαστού - ACL είναι ένας κοινός και συχνός τραυματισμός στο γόνατο.
  • Ένα σχίσιμο ACL ή διάστρεμμα, συμβαίνει σε μία ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης ή περιστροφή σε ένα κλειδωμένο γόνατο.
  • Ενας «ποπ» ήχος, ακολουθούμενος από πόνο και πρήξιμο του γόνατος, είναι η πιο κοινή ένδειξη του τραυματισμού.
  • Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να πάθουν ACL, εξαιτίας διαφορών στην ανατομία και τη μυϊκή λειτουργία.
  • Στόχος της φυσικοθεραπείας είναι να επαναφέρει τον ασθενή στο πρότερο επίπεδο λειτουργίας του.
  • Ανάλογα τον βαθμό του σχισίματος είναι εξαιρετικά πιθανό να χρειαστεί αρθροσκοπική χειρουργική επέμβαση για την ανακατασκευή του σχισμένου συνδέσμου.
  • Μπορεί να χρειαστούν έξι έως εννέα μήνες για να υπάρξει επιστροφή στην κανονική δραστηριότητα μετά από τραυματισμό ACL. Αυτό βέβαια εξαρτάται πού από την φυσική κατάσταση του ασθενή , από τα γονίδια , την αποθεραπεία , τον χειρουργό , τον φυσικοθεραπευτή , τον ύπνο και την διατροφή .

 ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΓΟΝΑΤΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ACL

Ο σκοπός της άρθρωσης του γόνατος είναι να κάμπτεται και να ισιώνει (κάμπτεται και εκτείνεται), επιτρέποντας στο σώμα να αλλάζει θέσεις. Ο μηρός (μηριαίος) και ο κορμός (κνήμη) συναντούν το γόνατο (επιγονατίδα), για να σχηματίσουν την άρθρωση. Υπάρχουν τέσσερις παχιές ζώνες ιστού, που ονομάζονται σύνδεσμοι, οι οποίοι σταθεροποιούν το γόνατο και διατηρούν την κίνησή του σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο. Ο έσω πλάγιος σύνδεσμος και ο έξω πλάγιος σύνδεσμος (LCL) σταθεροποιούν τις πλευρές του γόνατος, αποτρέποντας την απόκλιση από πλευρά σε πλευρά. Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ACL) και ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος (PCL) σχηματίζουν ένα Χ στο εσωτερικό της άρθρωσης του γόνατος και το εμποδίζουν να ολισθήσει προς τα εμπρός και προς τα πίσω αντίστοιχα.

Όσον αφορά τους τραυματισμούς των συνδέσμων, ένα διάστρεμμα εμφανίζεται όταν οι ίνες τεντώνονται και σχίζονται. Ένα διάστρεμμα πρώτου βαθμού είναι ουσιαστικά ένας σύνδεσμος που είναι τεντωμένος, αλλά χωρίς σχισμένες ίνες, Στο στάδιο αυτό ο σύνδεσμος υφίσταται ελαφρά ζημιά, διατείνεται, αλλά μπορεί ακόμα να κρατήσει σταθερή την άρθρωση, ενώ ένα διάστρεμμα δεύτερου βαθμού είναι ένας μερικώς σχισμένος σύνδεσμος. Ο σύνδεσμος διατείνεται στο βαθμό που γίνεται πιο χαλαρός. Αυτό συχνά αναφέρεται σαν μερική ρήξη του συνδέσμου. Ένα διάστρεμμα τρίτου βαθμού είναι ένας πλήρως σχισμένος σύνδεσμος. Πολλές κακώσεις γύρω από το γόνατο προκαλούνται από τραυματισμούς υψηλής ενέργειας, όπως πτώσεις από ύψος και τροχαία ατυχήματα. Αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα υψηλών απαιτήσεων όπως το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ είναι πιο πιθανό να τραυματίσουν τον ΠΧΣ. Η απότομη αλλαγή κατεύθυνσης ή η ανώμαλη προσγείωση μετά από ένα άλμα μπορεί να τραυματίσει τον ΠΧΣ.

Ένας σχισμένος πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ACL) είναι ένα διάστρεμμα δεύτερου ή τρίτου βαθμού. Ο πρόσθιος σταυρωτός σύνδεσμος είναι ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της ολίσθησης του μηρού (μηριαίου οστού) προς τα πίσω στην κνήμη (ή από την άλλη άποψη, της κνήμης που ολισθαίνει προς τα εμπρός κάτω από το μηρό). Το ACL σταθεροποιεί επίσης το γόνατο από την περιστροφή, την κίνηση που συμβαίνει όταν το πόδι… φυτεύεται και περιστρέφεται. Κατά τον εν λόγω τραυματισμό, το γόνατο γίνεται ασταθές και μπορεί να λυγίσει, ειδικά όταν το πόδι «φυτεύεται» και γίνονται προσπάθειες για άμεσες κινήσεις.


ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ; ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΗ;

Η κύρια απόφαση για τη θεραπεία ενός σχισμένου ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΧΙΑΣΤΟΥ, εξαρτάται από τον βαθμό το εάν ο ασθενής θα επωφεληθεί από τη χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση του τραυματισμού. Ο χειρουργός και ο ασθενής πρέπει να συζητήσουν το επίπεδο δραστηριότητας που υπήρχε πριν από τον τραυματισμό, τι αναμένει ο ασθενής να κάνει μετά τη θεραπεία του τραυματισμού, τη γενική υγεία του ασθενούς και εάν ο ασθενής είναι πρόθυμος να ακολουθήσει πιστά τη σημαντική αποκατάσταση που απαιτείται μετά από μία τέτοια επέμβαση.

Η μη χειρουργική θεραπεία μπορεί να είναι κατάλληλη για ασθενείς που είναι λιγότερο δραστήριοι, δεν συμμετέχουν σε δραστηριότητες που απαιτούν τρέξιμο, άλμα ή περιστροφή, και οι οποίοι περισσότερο ενδιαφέρονται για τη φυσιοθεραπεία, η οποία θα τους επιτρέψει να επιστρέψουν στο πρότερο εύρος κίνησης και δύναμης, ώστε το πόδι τους στις βασικές λειτουργίες να φέρεται ως ένα μη τραυματισμένο πόδι.

 Η Διεθνής Επιτροπή για την Τεκμηρίωση του Γόνατου. (International Knee Documentation Committee) μία συνεργασία Αμερικανών και Ευρωπαίων ορθοπεδικών χειρουργών, ανέπτυξε ένα ερωτηματολόγιο (κλίμακα IKDC) για την τυποποίηση της αξιολόγησης του επιπέδου δραστηριότητας των ασθενών, πριν και μετά τη χειρουργική επέμβαση, με σκοπό να βοηθήσει τους χειρουργούς και τους ασθενείς να αποφασίσουν εάν η χειρουργική επέμβαση θα ήταν χρήσιμη. Τα επίπεδα δραστηριότητας ήταν τα εξής:

* Επίπεδο Ι: άλμα, περιστροφή,αθλητικά sport με απότομες πλευρικές κινήσεις!

* Επίπεδο II: βαριά χειροκίνητη εργασία ή αθλητικά sport με απότομες πλευρικές κινήσεις

* Επίπεδο III: ελαφριά χειροκίνητη εργασία και σπορ χωρίς απότομες πλευρικές κινήσεις όπως τρέξιμο και ποδηλασία!

* Επίπεδο IV: καθιστικός τρόπος ζωής χωρίς σπορ!

* Συνιστάται χειρουργική επέμβαση για όσους επιθυμούν να επιστρέψουν στις δραστηριότητες που αφορούν το Επίπεδο I και II..

* Οι νεαροί αθλητές μπορεί να απαιτήσουν χειρουργική επιδιόρθωση του ACL, λόγω της πιθανότητας αστάθειας στο γόνατο και αδυναμίας να επιστρέψουν σε ανταγωνιστικό επίπεδο.

* Μία μη χειρουργική προσέγγιση θα μπορούσε να εξεταστεί για ασθενείς που έχουν τρόπους ζωής επιπέδου III και IV.

Όσοι είναι υποψήφιοι για μη χειρουργική θεραπεία επωφελούνται από τη φυσιοθεραπεία και την θεραπευτική άσκηση, για να επαναφέρουν τη δύναμη στο πόδι και το εύρος κίνησης στο τραυματισμένο γόνατο. Ακόμα και τότε, ορισμένοι ασθενείς θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την αρθροσκοπική χειρουργική επέμβαση για την αντιμετώπιση σχετιζόμενης βλάβης του χόνδρου και για την απομάκρυνση ή τον περιορισμό των αρθριτικών αλλαγών των οστών μέσα στο γόνατο. Η ανάκαμψη από αυτόν τον τύπο αρθροσκοπικής χειρουργικής επέμβασης μετράται σε εβδομάδες και όχι σε μήνες.

Στην περίπτωση που προγραμματιστεί χειρουργική επέμβαση, συνήθως υπάρχει περίοδος αναμονής μερικών εβδομάδων μετά τον τραυματισμό, έτσι ώστε να μπορεί να υπάρξει ενίσχυση των μυών που περιβάλλουν το γόνατο. Η περίοδος αναμονής μειώνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης υπερβολικού σχηματισμού ουλής γύρω από το γόνατο (αρθροφιβρώσεις), που μπορεί να περιορίσει την κίνηση του γόνατος μετά την επέμβαση.


ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΉ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Η διάγνωση ενός ACL μπορεί να γίνει από ορθοπεδικούς χειρουργούς, αλλά και από έμπειρους φυσιοθεραπευτές που είναι σε θέση να αναγνωρίσουν το πρόβλημα. Για τη διάγνωση απαιτείται ενδελεχής κλινική εξέταση του γόνατος. Αυτό μπορεί να γίνει αμέσως μετά τη ρήξη, πριν αναπτυχθεί οίδημα, ή μετά από 48 ώρες κι εφόσον το γόνατο έχει αρχίσει να ξεπρήζεται με την κατάλληλη φαρμακευτική και φυσιοθεραπευτική αγωγή. Παράλληλα, απαιτείται απεικονιστικός έλεγχος, όπως ακτινογραφία και μαγνητική τομογραφία, για να εκτιμηθούν τυχόν συνυπάρχουσες κακώσεις στον έσω πλάγιο σύνδεσμο, το μηνίσκο κτλ.


Μόλις γίνει η διάγνωση, γίνεται παραπομπή σε έναν ορθοπεδικό χειρουργό ο οποίος θα αναλύσει τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη της χειρουργικής επέμβασης, αλλά και όλες τις επιλογές γενικότερα. Μετά τη χειρουργική επέμβαση, ένας φυσιοθεραπευτής υπό την καθοδήγηση του ορθοπεδικού χειρουργού, θα συνεργαστεί με τον ασθενή για την επναφορά του ασθενούς στα πρότερα φυσιολογικά επίπεδα. Στην περίπτωση που δεν θεωρηθεί απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση, ο ορθοπεδικός μπορεί να κατευθύνει τη φροντίδα σε συνεργασία με έναν φυσιοθεραπευτή.


ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΡΗΞΗΣ ΧΙΑΣΤΟΥ


Η αποκατάσταση και η επιστροφή στην κανονική λειτουργία μετά από χειρουργική επιδιόρθωση μίας ρήξης πρόσθιου χιαστού, μπορεί να διαρκέσει από έξι έως εννέα μήνες. Οι πρώτες τρεις εβδομάδες επικεντρώνονται στη σταδιακή αύξηση του εύρους κίνησης του γόνατος με ελεγχόμενο τρόπο. Ο νέος σύνδεσμος χρειάζεται χρόνο για να θεραπευτεί και λαμβάνεται μέριμνα, ώστε να μην σκιστεί το μόσχευμα. Ο στόχος είναι να καταστεί το γόνατο ικανό να εκτείνεται πλήρως και να κάμπτεται στις 90 μοίρες. Εδώ θα χρειαστεί CPM ΣΥΣΚΕΥΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ για παθητική γυμναστική και αύξηση του εύρους κίνησης. Μέχρι την έβδομη εβδομάδα, το γόνατο θα πρέπει να έχει πλήρες εύρος κίνησης και ένα ΣΤΑΤΙΚΟ ΠΟΔΗΛΑΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ ή ειδικές σκάλες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διατηρηθεί το εύρος κίνησης και ενδυναμώνονται οι μύες. Επιπλέον μπορούν να χρησιμοποιηθούν ΣΥΣΚΕΥΗ ΚΡΕΥΘΕΡΑΠΕΙΑΣ και ΠΡΕΣΣΟΘΕΡΑΠΕΙΑ καθώς επίσης και συσκευή BFR BLLOD FLOW RESTRICTION)


Οι επόμενοι τέσσερις έως έξι μήνες χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση της λειτουργίας του γόνατος. Ως μέρος της φυσιοθεραπείας συχνά προτείνεται ένα πρόγραμμα ασκήσεων ενδυνάμωσης των τετρακέφαλων. Η δύναμη, η ευκινησία και η ιδιοδεκτικότητα, αυξάνονται υπό την καθοδήγηση του φυσιοθεραπευτή και του χειρουργού. Θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία στον ρυθμό και την ένταση των ασκήσεων, να μην υπάρξει βιασύνη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα. Γενικότερα, θα απαιτηθεί τεράστια υπομονή και ψυχική δύναμη στη διάρκεια αυτών των μηνών.


ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΡΟΛΗΨΗ;

Οι τραυματισμοί ACL συμβαίνουν συνήθως σε ενεργά άτομα που ασχολούνται με έντονες δραστηριότητες. Ο κίνδυνος τραυματισμού μπορεί δυνητικά να μειωθεί, διατηρώντας τη μυϊκή δύναμη και ευελιξία. Το ΖΕΣΤΑΜΑ, οι διατάσεις και η ενδυνάμωση είναι τρόποι προστασίας των αρθρώσεων και των μυών. Οι ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης και οι ασκήσεις ευκινησίας μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη τραυματισμών.

Οι πλειομετρικές ασκήσεις (πάνω σε ένα ΠΛΕΙΟΜΕΤΡΙΚΟ ΚΟΥΤΙ) που βοηθούν στη δημιουργία δύναμης, ταχύτητας και ισορροπίας, μπορούν να διδάξουν στο σώμα πώς να πηδά και να προσγειώνεται σωστά, ώστε να ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο τραυματισμού, ειδικά στις γυναίκες. Έρευνες έχουν αποδείξει και την ωφέλεια ΙΣΟΑΔΡΑΝΕΙΑΚΗΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ όπως το EXXENTRIC FLYWHEEL TRAINING. Είναι επίσης σημαντικό να αποφύγετε την προσγείωση με το πόδι πλήρως εκτεταμένο και κλειδωμένο.

Ευχή πάντως για όλους τους επαγγελματίες και ερασιτέχνες αθλητές είναι να μην βρεθούν ποτέ σε αυτή την τόσο στενάχωρη και δύσκολη θέση…

* Από τη συντακτική ομάδα του Physiomart.gr
* Επιμέλεια κειμένου Γιώργος Καραμάνος

Σχετικα Προϊοντα